Əqli Mülkiyyət Hüquqları

Əqli mülkiyyət hüquqları, ixtiralar, ədəbi və bədii əsərlər, dizaynlar, simvollar, adlar və ticarətdə istifadə olunan şəkillər kimi zehnin yaradıcılıq məhsullarını qoruyan hüquqi hüquqlardır.

Bu hüquqlar yaradıcılara müəyyən müddət ərzində əsərləri üzərində eksklüziv hüquqlar verir, onların yaradıcılıqlarından fayda əldə etmələrinə imkan yaradır.

Əqli Mülkiyyət Növləri

  1. Müəllif Hüquqları və Əlaqədar Hüquqlar
    • Müəllif Hüquqları və Əlaqədar Hüquqlar: Bu hüquqi termin elmi, ədəbi, incəsənət, musiqi və digər sahələrdə əsərlərin yaradıcısına (müəllifinə) onların əsərləri üzərində mülkiyyət və istifadə hüquqlarını təmin edir. Bu, müəllifə əsərləri ilə bağlı iqtisadi və şəxsi hüquqlar verir.
    • Əlaqədar Hüquqlar: Müəllif hüquqları ilə qorunan əsərlərin ictimaiyyətə yayılması adətən ifaçılar, fonogram istehsalçıları və yayım təşkilatları kimi xüsusi vasitəçilər vasitəsilə həyata keçirilir. Bu vasitəçilərin hüquqları əlaqədar hüquqlar adlanır və müəllif hüquqları ilə sıx bağlıdır.

    Əlaqədar hüquqlar aşağıdakılara şamil edilir:

    • İfaçılar (sənətçilər və musiqiçilər) öz çıxışları ilə bağlı;
    • Fonogram istehsalçıları (səs yazıları, məsələn, lentlər və CD-lər ilə bağlı);
    • Yayım təşkilatları (radio və televiziya yayımları ilə bağlı).

    Əlaqədar hüquqların əsas xüsusiyyəti onların müəllif hüquqlarından törəməsi və ona bağlı olmasıdır, yəni müəllif hüququ qanununa uyğun olaraq tanınır.

  2. Azərbaycanda Əmtəə Nişanları və Coğrafi Göstəricilər
    • Əmtəə Nişanı: Əmtəə nişanı bir sahibkarın mallarını və ya xidmətlərini digər sahibkarların mallarından və ya xidmətlərindən fərqləndirən və qrafik şəkildə təqdim olunan nişan və ya nişanlar birləşməsidir. Əmtəə nişanı kimi aşağıdakılar qeydiyyata alına bilər: sözlər, şəxsi adlar, hərflər, rəqəmlər, təsviri elementlər, malların forması və ya qablaşdırılması, rənglər və ya bu elementlərin hər hansı bir kombinasiyası.
    • Coğrafi Göstərici: Coğrafi göstərici məhsulun müəyyən bir ölkədən, bölgədən, ərazidən və ya yerliyətdən (coğrafi obyekt) mənşəyini müəyyən edən nişandır. O, həmçinin məhsulun xüsusi keyfiyyətini, reputasiyasını və ya coğrafi mənşəyinə görə digər xüsusiyyətlərini əks etdirir.
    • Coğrafi Göstəricilər və Əmtəə Nişanları Arasındakı Əsas Fərq: Əmtəə nişanları məhsul və ya xidməti bazarda tanınmaq və fərqləndirmək üçün istifadə olunarkən, coğrafi göstəricilər məhsulun müəyyən bir bölgə ilə əlaqəsini vurğulayır və o bölgə ilə bağlı unikal keyfiyyətləri önə çıxarır. Başqa sözlə, əmtəə nişanı məhsulun markasıdır, coğrafi göstərici isə məhsulun mənşə yerini və coğrafi xüsusiyyətlərini göstərir.

Əmtəə Nişanının Qeydiyyatının Əhəmiyyəti və Hüquqi Önəmi

Qeydiyyatdan keçmiş əmtəə nişanı sahibinə biznesini və məhsulun reputasiyasını bazarda qorumağa kömək edən müxtəlif hüquqlar verir. Qeydiyyatın əsas üstünlükləri bunlardır:

Qeydiyyatın İstifadəsi və Hüquqların Verilməsi (Lisenziya Müqaviləsi)

Azərbaycanda Patent Hüquqları: Qeydiyyat, Mühafizə, Lisenziya Müqavilələri və Digər Əsas Məsələlər

Patent - texniki və ya elmi sahədə yeni olan ixtira üçün verilən hüquqi mühafizə və mülkiyyət hüququdur. Bu hüquq sahibi ixtiradan eksklüziv istifadə hüququ verir.

Adətən, patent sahibi ixtiranı istehsal etmək, istifadə etmək, satmaq və idxal etmək hüququna 20 il müddətinə malikdir. Bundan əlavə, patent sahibi başqalarının ixtiranı icazəsiz istifadəsini məhdudlaşdıra və ya qadağan edə bilər. Patent hüquqi mühafizə və icazəsiz istifadəyə qarşı zəmanət verir.

Lakin patent yalnız qeydiyyatdan keçdiyi ölkə daxilində hüquqi mühafizə təmin edir. Beynəlxalq səviyyədə mühafizə üçün müvafiq ölkələrdə qeydiyyat və ya müvafiq prosedurlar həyata keçirilməlidir.

Patent Növləri və Onların Xüsusiyyətləri

  1. İxtira

    elmi və ya texniki sahədə yeni, praktiki və tətbiq oluna bilən həll və ya metodun yaradılması deməkdir, mövcud texnologiyaların təkmilləşdirilməsi və ya tamamilə yeni həllərin kəşfi ilə bağlıdır. Bu, texnoloji sektorun ən yüksək innovasiya formalarından biri kimi qəbul edilir və patentlər tərəfindən qorunan əsas obyektlərdən biridir.

    İxtiranın əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:

    • Yenilik: İxtira əvvəlki texnologiyalardan və ya həllərdən fərqlənməli, unikal və təkrarolunmaz xarakterə malik olmalıdır.
    • İxtiraçılıq: Elmi və texniki baxımdan məntiqli və inandırıcı şəkildə inkişaf etdirilməli, mövcud biliklərdən fərqlənməlidir.
    • Tətbiq olunma qabiliyyəti: İxtira sənayedə praktiki olaraq istifadə edilə bilən və real həyatda tətbiq oluna bilən, iqtisadi və sosial dəyər yaradan olmalıdır.
    • Sənədləşmə: Patent qeydiyyatı üçün ətraflı və dəqiq texniki təsvir və rəsmi sənədlər zəruridir.

    Nümunələrə enerji istehlakını azaldan yeni və səmərəli enerji sistemləri, innovativ dərmanlar və müalicə üsulları, daha yüngül və dayanıqlı materiallar və ya elektron cihazlar, yüksək performanslı və aşağı enerji istehlak edən avtomobil mühərrikləri, qabaqcıl sənaye texnologiyaları və mexanizmlər daxildir.

    İxtira elmi və texnoloji tərəqqinin əsas hərəkətverici qüvvəsidir, iqtisadi inkişafa və sosial rifaha əhəmiyyətli töhfə verir. Patentlər vasitəsilə hüquqi mühafizəsi hüquqların qorunmasını təmin edir, icazəsiz istifadəni qarşısını alır və innovasiyaların kommersiya tətbiqini təşviq edir.

  2. Faydalı Model

    ixtiralara nisbətən daha sadə və kiçik texniki həllərə aiddir. Nümunələrə daha asan istifadə üçün nəzərdə tutulmuş çoxfunksiyalı qapı dəstəkləri, enerji istehlakını azaldan kiçik elektrik cihazları və ya yeni tipli su sayğacları daxildir. Faydalı modellər adətən daha sadə və az mürəkkəb prosedur vasitəsilə qeydiyyata alınır və daha qısa müddətli mühafizəyə malikdir, adətən 7 ilə 10 il arasında. Bu patent növü əsasən kiçik və orta miqyaslı texnoloji innovasiyaları qorumağa xidmət edir və texnoloji inkişafda mühüm rol oynayır. Nümunələrə yeni dizayn edilmiş qablaşdırma qabları və ya sadə mexaniki cihazlar daxildir. Faydalı modellər daha əlçatan və sərfəli patent formasıdır, xüsusilə kiçik və orta müəssisələr üçün uyğundur və innovasiyaların daha sürətli tətbiqini asanlaşdırır.

  3. Sənaye Dizaynı

    məhsulun xarici görünüşünə, estetik üslubuna və ya formasına aiddir. Məhsulun vizual cəlbediciliyini və fərqliliyini təmin edən dizayn elementlərini əhatə edir. Nümunələrə innovativ və cəlbedici qablaşdırma dizaynları, telefonlar və ya mebellər üçün müasir və unikal formalar, xüsusi forma və rənglərdə hazırlanmış avtomobillərin xarici panelləri daxildir.

    Bu dizayn hüquqi mühafizə ilə qorunur və sahibinə məhsulun görünüşü üzərində eksklüziv hüquqlar verir. Nəticədə, digər şəxslər və ya şirkətlər dizaynı icazəsiz istifadə edə və ya təkrar istehsal edə bilməz.

    Nümunələrə aşağıdakılar daxildir:

    • Yaradıcı və estetik cəhətdən cəlbedici qablaşdırma dizaynları (məsələn, kosmetika və ya qida məhsulları üçün)
    • İnnovativ və fərqli mebel formaları və üslubları
    • Unikal rənglər və formalarla xarakterizə olunan telefonların və elektron cihazların xarici görünüşü
    • Avtomobillərin müasir və eksklüziv xarici panelləri və ya daxili dizayn elementləri
    • Mebel və ya dekorativ obyektlər üçün yeni və diqqət çəkən dizaynlar

    Beləliklə, sənaye dizaynları məhsulların vizual və estetik cəhətdən fərqlənməsini təmin edir, sahiblərinə bazarda rəqabət üstünlüyü verir. Patentlər və ya digər hüquqi sənədlərlə qorunan bu dizaynlar şirkətlərə və dizaynerlərə innovativ və unikal məhsullarını hüquqi yolla qorumağa imkan verir.

İnteqrasiya olunmuş sxemlərin topologiyaları və məlumat kolleksiyalarında əqli mülkiyyət hüquqları

Azərbaycanda Lisenziya Müqavilələri

Lisenziya Müqaviləsi — Əqli mülkiyyət sahibinin başqa bir şəxsə və ya quruma qorunan hüquqları kommersiya məqsədləri üçün istifadə etmək və ya yaymaq hüququnu verdiyi hüquqi sənəddir. Adətən, bu müqavilə müəllif hüquqları, patentlər, əmtəə nişanları və ya sənaye dizaynlarının istifadə və ya yayım hüquqlarını müəyyən müddətə və müəyyən şərtlər altında verir.

Lisenziya müqaviləsi və ya onun çıxarışı (notarial qaydada təsdiqlənməli və tərəfləri, eləcə də verilən hüquqların həcmini göstərməlidir) lisenziya alan şəxsə əmtəə nişanı sahibinə (lisenziar) məxsus olan əmtəə nişanından istifadə etməyə icazə verən sənəddir. Bu müqavilə yalnız qeydiyyatdan keçmiş əmtəə nişanlarına və beynəlxalq müqavilələrə (sazişlərə) uyğun olaraq qorunan əmtəə nişanlarına, Azərbaycan Respublikasının ərazisində, qeydiyyatda göstərilən mallar və xidmətlərə aid olan əmtəə nişanları üçün keçərlidir.

Qısaca, — Lisenziya müqaviləsi əqli mülkiyyət sahibinin başqa şəxsə və ya təşkilata müəyyən hüquqları kommersiya məqsədləri üçün istifadə etmək və ya yaymaq hüququnu onların razılığı ilə verdiyi hüquqi sənəddir.

Azərbaycan folklor nümunələri (ənənəvi mədəni elementlər), ənənəvi biliklər və digər qeyri-maddi mədəni irs obyektləri ilə bağlı hüquqlar

bu hüquqlar belə mədəni və ənənəvi qeyri-maddi aktivlərin hüquqi mühafizəsini, idarə edilməsini və mülkiyyət, istifadə və yayılmasının tənzimlənməsini təmin edir. Bu hüquqlar vasitəsilə bu ənənəvi və mədəni irs nümunələrinin icazəsiz istifadəsi və nəşri qarşısı alınır, onların orijinal sahibləri və ya hüquqi varisləri hüquqi mühafizə ilə təmin olunur.

Nümunələrə aşağıdakılar daxildir:

Bu hüquqlar mədəni irsin və ənənəvi biliklərin qorunmasını təmin edir, icazəsiz istifadəni qarşısını alır və mədəni aktivlərin davamlılığını və milli kimliyini dəstəkləyir.

Alliance Legal Center olaraq, Azərbaycan Respublikasında əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması və təmin edilməsi sahəsində aşağıdakı xidmətləri təqdim edirik:

Məqsədimiz: Müştərilərimizin yaradıcılıq və innovativ fəaliyyətlərini tam və effektiv şəkildə müdafiə etmək, biznes imkanlarının genişləndirilməsini dəstəkləmək və uzunmüddətli əməkdaşlıq qurmaq.

Hüquqlarınızı hərtərəfli və etibarlı şəkildə qorumaq biznes uğurunuzu artırmaq üçün ilk addımdır. Əqli mülkiyyət hüquqlarınızı gücləndirmək və davamlı olaraq qorumaq üçün bizimlə əlaqə saxlayın — gələcək nailiyyətlərinizi birlikdə reallaşdıraq!

Azərbaycan Respublikasında əqli mülkiyyət obyektlərinin, o cümlədən əmtəə nişanlarının, patentlərin, müəllif hüquqlarının və digər əqli mülkiyyət hüquqlarının qeydiyyat prosesi aşağıdakı kimidir:

Azərbaycan Respublikasında əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunmasını və hüquqi təminatını təmin etmək üçün xüsusi prosedurlar və qaydalar mövcuddur. Bu çərçivədə əmtəə nişanları, patentlər, müəllif hüquqları və əlaqədar hüquqlar kimi müxtəlif əqli mülkiyyət obyektləri qeydiyyata alınır.

Qeydiyyat prosesi ümumiyyətlə aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir:

  1. Müraciətin Hazırlanması:: Qeydiyyat etmək istəyən fiziki və ya hüquqi şəxs lazımi sənədləri hazırlayır və müraciət təqdim edir. Bu sənədlərə əmtəə nişanı nümunəsi, patentlər üçün texniki və ya innovasiya ilə bağlı məlumatlar, müəllif hüququ üçün əsər nümunəsi və ya digər müvafiq sənədlər daxil ola bilər.
  2. Müraciətin Təqdim Edilməsi:: Müraciət dövlət orqanına, yəni Azərbaycan Əqli Mülkiyyət Agentliyinə (və ya müvafiq qeydiyyat orqanına) təqdim edilir.
  3. Qəbul və İlkin Yoxlama:: Qeydiyyat orqanı müraciəti qəbul edir və onun düzgünlüyünü, tamlığını və rəsmi tələblərə uyğunluğunu yoxlayır.
  4. Ekspertiza və Yoxlama:: Əgər sənədlər və müraciət meyarlara uyğun gəlirsə, müvafiq ekspert yoxlamaları aparılır. Bu mərhələdə, məsələn, əmtəə nişanının bazarda mövcudluğu, patentin yeniliyi və ya müəllif hüququnun orijinallığı qiymətləndirilir.
  5. Qeydiyyat Qərarının Verilməsi:: Bütün tələblər yerinə yetirildikdə və sənədlər təsdiqləndikdə, qeydiyyat orqanı qeydiyyat şəhadətnaməsi verir və hüquqlar rəsmi olaraq tanınır.
  6. Qeydiyyat Şəhadətnaməsi ilə Hüquqların Təsdiqlənməsi:: Qeydiyyat şəhadətnaməsi hüquqların mövcudluğunun sübutu kimi xidmət edir və hüquqi mühafizənin əsasını təşkil edir.

Əlavə olaraq:

Azərbaycan Respublikasında Patent Vəkillərinin Xidmətləri

Alliance Legal Center olaraq, patent vəkilliyi xidmətləri sahəsində ixtisaslaşmış, akkreditasiya olunmuş və lisenziyalı hüquqşünaslar və ekspertlər komandası təklif edirik. Patent sahibləri və ya potensial müraciətçilər adından əqli mülkiyyət (patent) hüquqlarının qeydiyyatı, qorunması və təmin edilməsi ilə bağlı bütün prosedurları müvafiq dövlət orqanları qarşısında idarə edirik.

Qeyd etmək lazımdır ki, xaricdə əldə edilmiş əqli mülkiyyət hüquqlarının digər ölkələrdə qeydiyyatı yalnız lisenziyalı patent vəkilləri vasitəsilə həyata keçirilə bilər.

Patent Vəkillərinin Funksiyaları:

Azərbaycanda Əsas Hüquqi Çərçivə və Qanunvericilik

Azərbaycan Respublikasında Əqli Mülkiyyət Hüquqlarını (ƏMH) tənzimləyən əsas qanunlar və normativ aktlar aşağıdakılardır:

  1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası
  2. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi
  3. Əmtəə Nişanları və Coğrafi Göstəricilər Haqqında Qanun
  4. Müəllif Hüquqları və Əlaqədar Hüquqlar Haqqında Qanun
  5. Patentlər Haqqında Qanun
  6. Əqli Mülkiyyət Hüquqlarının Mühafizəsi və Piratçılığa Qarşı Mübarizə Haqqında Qanun
  7. İnteqrasiya olunmuş Sxemlərin Topologiyalarının Hüquqi Mühafizəsi Haqqında Qanun
  8. Məlumat Kolleksiyalarının Hüquqi Mühafizəsi Haqqında Qanun
  9. Azərbaycanın Mədəni İrsinin Hüquqi Mühafizəsi Haqqında Qanun
  10. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 15 sentyabr 2009-cu il tarixli 139 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş Əmtəə Nişanı Müqavilələrinin Qeydiyyatı Qaydaları
  11. Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı (WIPO) arasında Əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu
  12. Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə WIPO arasında Əməkdaşlıq Proqramı
  13. Fonogram İstehsalçılarının Maraqlarının Qorunması və Onların Fonogramlarının İcazəsiz Təkrar İstehsalına Qarşı Beynəlxalq Konvensiya
  14. Ədəbi və Bədii Əsərlərin Mühafizəsi haqqında Bern Konvensiyası
  15. İfaçıların, Fonogram İstehsalçılarının və Yayım Təşkilatlarının Mühafizəsi haqqında Roma Konvensiyası
  16. İfaçıların, Fonogram İstehsalçılarının və Yayım Təşkilatlarının Hüquqlarının Mühafizəsi haqqında Beynəlxalq Konvensiya

ALC Chatbot ilə Söhbət

Salam! 👋
Bu gün sizə necə kömək edə bilərəm?
WhatsApp Logo